DOMATES YETİŞTİRİCİLİĞİ
Toprak hazırlığı
Tohumların
çimlenmesi için toprak hazırlığı önemlidir.
Çimlenme sırasında tohum için gerekli olan nemi bulundurmalı, ilk kök
çıkışı ile sorunsuz gelişecek bir kök gelişimi için toprak hazırlığı önemlidir.
Bunlar için toprağın drenajı, su bulundurma oranı, gevsek yapıda olması
önemlidir.
Tüm bunlar göze alındığında ideal çimlendirme
toprağında: dişli dere kumu , kaliteli torf, perlit ten oluşacak ( 1:1:1
oranında) karışımlarda tohumlarınız rahatlıkla çimlenebilir ve şaşırtma sürecine kadar iyi gelişim gösterirler.
Tohum ekimi ve çimlendirme
uygulamaları
Hazırlanan
çimlendirme toprağı viyollere ya da çimlendirilecekleri alanlara dökülür.
Ekim ;
-
viyollere
yapılacak ise, her göz için tek tohum atılır ve ilk filizden sonra yaklaşık 45
gün sonra fideler şaşırtma yapılır,
-
eğer ekim geniş kaplara yapılacak ise tohumlar
aynı kap içerisinde birkaç cm ara ile ekilirler, ilk şaşırtmalar 4. yaprak
oluşumundan sonra başlar.
Ekim
yaparken dikkat edilecek ilk husus tohum derinliğidir. Bu mesafe tohumun
uzunluğun beş katı hesaplanır ve toprak yüzeyinden itibaren o mesafede dikilir.
Çok derine yapılan dikimler çimlenmeyi geciktirir veya gerçekleşmesini
sağlamaz. Yüzeysel dikimlerde ise filizin kökleri dışarıda olacağı için dik
durmada sıkıntı yaşayacaktır veya ilk çimlenme anında oluşacak sıcaklıkta
dolayı kök ucunun kurumasına neden olur, buda tohumun ölümü demektir.
Tohumlar
çimlendikten sonra yapılacak işlemler,
-
Toprak
nemi sürekli kontrol edilmeli ( yetişkin bir bitki gibi sulanmamalı, mümkünse
fidenin kök bölgesi çevresine çok az ama sık uygulanmalıdır ) ,
-
Her
gün hava nemini arttırmak için fidelerin üstlerine sabah ve akşam sprayleme
yapılamlı ( hava hareketi olmayan yerlerde bu işlemi asla uygulamayın, aksı
halde fideleriniz mantar hastalığına yakalanacak ve öleceklerdir )
Bu işlem
şaşırtma yapılana kadar devam eder.
Tohum
ekim ayı iç mekan için 20 derecenin altına inmeyen ortamlarda mart ayı gibi
başlar haziran ayına kadar devam eder.
Şaşırtma İşlemi, Amacı
Şaşırtma: fidelerin çimlendirildikleri
sıcak yastıklardan ( şartların en ideal olduğu yer ) asıl yetiştirilecekleri yere dikilmesi
işlemidir.
Amacı: fidelerin daha pişkin olmasını
sağlayarak hem üst aksamda hızlı gelişme hemde kök kısmında saçak kökler
oluşturarak daha verimli olmasıdır.
Şaşırtma
yaparken dikkat edilmesi hususlar;
-
Şaşırtma
yapacağınız fidelerin toprağını bir kalem ile gevşetilmeli ( böylece fideleri
alırken toprak sertliğinden dolayı oluşacak kopmaların önüne geçilmiş olur ),
-
Şaşırtma
yaparken fideler sadece ilk çıkan yapraklardan tutularak işlemler yapılır,
-
Fide,
yeni yerine dikildiğinde kök seviyesinin hemen üstünden dikilmeli, daha derin
yapılacak dikimlerde gövdenin zarar görme ihtimali yükselir
-
Fide
asla gövdeden tutulmamalıdır, bu dönemde gövde çok hassastır, ufacık bir
baskıda direk zararlanma söz konusu olabilir.
Şaşırtma
viyollerden yapılıyor ise, bitkinin topraklı kısmın en alt kısımdan yukarı
doğru 2 cm lik kısım bir makas yardımı ile kesilir.
Şaşırtma
toplu ekim alanından yapılacak ise, aldığınız çıplak köklü fidenin en en uzun
kök ucundan itibaren 2 cm lik kısım kopartılıp dikilir.
Bu kök
budama işlemi, bitkinizin kazık kök sisteminden saçak kök sistemine geçişini
sağlayacak. Bu da bitkinizi ileride gelişimi arttıracak ve verim üzerinde
olumlu etki yapacaktır.
Şaşırtma
zamanı ilkbahar geç donları bittikten sonra yapılmalıdır. Eger dikimler
saksılara yapılacak ise şaşırtma yapılır ve dışarıya çıkarma işlemi donlar
geçtikten sonra yapılmalıdır
Fide
Dikiminden Hasat Sonuna Kadar Yapılacak Sabit Uygulamalar
Fideler gerçek yerlerine
dikildikten sonra uygulanacak standart bir düzen uygulama başlar…
Sulama
Bitki
toprağı düzenli olarak sulanmalıdır. Her gün aynı saatte aynı miktarda su
verilmeli. Düzensiz sulamalar bitki gelişimini olumsuz etkiler.
Sulama
miktarı saksınızın boyutuna, bitki büyüklüğüne göre değişir. Ama ölçü
parmağınız ile ilk birkaç cm toprağa batırıp nemlilik durumunu kontrol
etmektir. Böylece gereksiz sulamaların önüne geçmiş olursunuz. Suyu akşam
serinliğinde yada sabah serinliğinden verilmedir. Aşırı sıcakların olduğu
vakitte verilecek su, faydadan çok zarar getirecektir. Aşırı sıcaklarda mevcut
su çok hızlı bir şekilde buharlaşacağı için toprak yüzeyinde kireçleşme ve
tuzluluk meydana gelecektir. Buda bitkinizin bazı besin maddelerini almayı
engelleyecektir.
Sulamada
dikkat edilecek en önemli husus kalitesiz ve drenajı yapılmamış topraklarda
saksı tabanında fazla su birikebilir. Buda orada bir balçık katmanı oluşmasını
ve bitkinizin ölmesine neden olur
Gübreleme
Günümüzde
artık bitki yetiştiriciliğinde pek çok gübre kullanılmaktadır. Doğal ve suni
gübreler düzenli kullanıldığında faydasını görürsünüz. Ama tek seferlik
uygulama sadece belli bir yere kadar başarılı olmanızı sağlar. İlk gübreleme
işlemi şaşırtmayı yaptığınız sırada kök bölgesine belli bir dozda uygulanarak
başlanır ve bitki gelişimine göre 15 -30 günde yapraktan yada toprak yüzeyinden
düzenli uygulama devam edilir.
Gübre
günümüz toprağında gerekli bir materyaldir, olmazsa olmazlardandır diyebiliriz.
Bunun nedeni ise topraktan sürekli alınan besinleri tekrar geri vermemekten
ötürü kaynaklanmaktadır. Saksılarda kullandığımız torf ise belli bir yere kadar
besin sağlayabilir ( bazı besin maddeleri içinde yok bile diyebiliriz ).
Kimyasal
gübreler anı kurtarır. Kısa vadede avantajlı olsa da uzun zamanda zarardır, hem
toprağa hem bitkiye. Bu yüzden saksılarda ömürleri kısa olan bitkilerde
kullanılması daha doğrudur
Organik gübre
kısa vadede olmasa da uzun vadede hem toprağınızı hem de bitkinizi korur ve
bünyesini güçlü tutar. Organik gübrelere sığır, koyun-keçi, yarasa, solucan,
kemik unu örnek verilebilir
Budama
Fide
dikiminden yaklaşık 1 hafta sonra başlar ve hasadın sonuna kadar devam eder.
Budama
koltuk sürgünü ile başlar, uç-tepe budaması ve meyve budaması ile devam eder.
Koltuk sürgünü budaması: Domates bitkisi koltuk sürgünü
bolca verir. Bunlar verimin düşmesine sebep olur, eğer budanmazlarsa. Koltuk
sürgünleri ana gövde ile yaprağın birleştiği yerden çıkar. Fark edildiği anda
elle sağa yada sola bükülerek kırılması sağlanır ( eğer sağa sola eğdiğinizde
kırılma olmuyorsa anlayın ki verdiğiniz su az geliyor, bu yüzden esnek oluyor
), yada bir bıçak yardımı ile kesin. Eğer müdahale edilmez ise ana gövdeden
daha hızlı büyür, bitki gelişimi etkiler. Koltuk sürgünü olduğu için verimde
düşmede meydana gelecektir. Koltuk sürgünü güneşin çok olduğu yerlerde meyvede
oluşacak güneş yanıklarını engellemek amaçlı kontrollu bir şekilde bırakılır.
Uç-Tepe Budaması:
Bu
budama bitkiniz belli bir boya geldiği vakit üzerinde bulunan meyve durumuna,
beslenme durumuna ve bulunduğu mevsime göre tepesi kırılarak büyümesi
durdurulur. Böylece büyümeye gidecek olan besinler bitki üzerindeki meyvelere
yönlendirilmiş olur.
Bu
bitkilerde normal şartlarda 13. - 15.
Boğum üzerinden kırılırlar.
Ürün- Meyve Budaması
Bu budama
genelde aynı salkımda çok fazla ürün olmasından dolayı yapılan bir budama
şeklidir. Aynı zamanda salkım sonunda oluşan büyüme ucuda kırılarak fazla
büyüme engellenir.
Hasat
Hasat
meyvelerin olgunlaşma renklerini (
siyah, kırmızı, pembe ) aldıktan sonra başlanır. Koparma işlemi meyve
sapının hemen üstündeki hafif bir çıkıntıdan kırılarak yapılır. Hasat süresi yaklaşık
4 aydır . üretim sezonun sonunda elinizde kalan yeşil olan küçük meyveleri
tursu yapımında kullanabilirsiniz. Hasat edilen her üründe sap kısmının
olmasına özen gösterin, böylece koparılan yerin solunum hızı minimum olacak ve
saklama süresi daha uzun süreli olacaktır.
Hasat
sonrası elinizde oluşacak lekeleri bir domatesi kesip elinize sürmeniz yeterli
olacaktır.
Depolama
Hasat
edilen ürünler tam olgunlaşma renginde hasat yapılmışlar ise en kısa sürede
tüketilmelilerdir.
Olgunlaşma
rengi hafif bir tonda iken koparılan ürünler daha sonra ışıkta bekletilmek
üzere olgunlaşmaları sağlanır. Böylece nakliyede kaybedilecek zamanın önüne
geçilmiş ve depolama süresi arttırılmış olur.
Bir
diğer saklama şekli. Yarı olgun meyvelerinizi gazete kâğıdına sarıp bodrum
katında yada serin olan ortamlarda birkaç ay saklayabilirsiniz